Tuesday, July 4, 2017

Шийдвэр Гаргах Процесс

Бид зөв шийдвэр гаргахын тулд яах ёстой вэ? Дүү нартаа энэ талаар ойлгомжтой байдлаар тайлбарлахыг оролдоё. Хэрэв бид бүгд зөв шийдвэр гаргах процест суралцаж гарцаагүй үнэнд суурилсан шийдвэр гаргаж сурвал, талцах, муудалцах шалтгаан бүгд байхгүй болох юм.

Шийдвэр гаргах энгийн ба комплекс процесс
Хүний шийдвэр гаргах процесс болон шувууны шийдвэр гаргах процессийг харьцуулж үзье. Аль нь хурдан шийдвэр гаргах бол? Хариулт нь "шувуу". Харин хэн нь илүү зөв шийдвэр гаргах боломжтой вэ? Хариулт нь "хүн". Олоноороо сүрэглэн нисэх болжмор шувууг бид мэднэ. Тэд маш хурдтайгаар биенээ даган нисэхдээ заримдаа салж заримдаа нийлэн сонин хачин дүрсийг үүсгэнэ. Ингэж хурдтай нисэж байхдаа хэдхэн микро секундаар хэмжигдэх агшинд хэнийг дагах хаашаа нисэхээ шийдэх хэрэгтэй болдог. Ийм богино хугацаан маш жижигхэн тархиар шийдвэр гаргахын тулд шийдвэр гаргаж байгаа процесс маш энгийн байх шаардлагатай. Шувууны шийдвэр гаргаж байгаа процессийг ажигласны үр дүнд тэд 5 хүртэл тоог мэдэх бөгөөд 5-аас цөөн шувууг бол тоолоод аль олныг нь дагна, түүнээс дээш бол санамсагүй сонголт хийж байна гэж гаргасан байдаг. Тэдний тархинд байгаа neuron-ий тоо цөөхөн бөгөөд ийм хурдтай шийдвэр гаргахын тулд маш энгийн алгоритм ажиллаж байгаа тул үүнийг ажиглах боломтой.

Харин бидний хувьд шийдвэр гаргахад маш олон зүйлийг тооцож үзэх шаардлага гардаг. Бидний шийдвэр гаргах процест маш олон тооны neuron-ууд оролцож байгаа учраас тийм хурдан шийдвэр гаргах боломжгүй байдаг. Бидний тархиний шуурхай санах ой ердөө 5-9 цифрийг л хадгалах боломжтой энэ санах ой нь хурдтай боловч маш жижиг хэмжээтэй. Иймээс бүх л зүйл урт хугацааны санах ойд хадгалагддаг гэж үзэж болно. Энэ санах ойгоос мэдээллийг олж гаргаад боловсруулалт хийж шийдвэр гаргах процесс энүүхэнд хэдэн секунд зарцуулагддаг. Зарим хүмүүс юу ч асуусан секундын дотор ам нь түрүүлээд хөдлөөд эхэлдэг гэж үү?  Хэрэв тийм хүн байвал чухал зүйлд шийдвэр гаргуулахгүй байхыг хичээгээрэй.

Өнгөц ба нухацтай шийдвэр
Хурдан шийдвэр болгон буруу биш юм. Үр дүн нь төдийлөн чухал биш эсвэл урьдчилаад үр дүнгийн статистик тархалтыг мэдэж байгаа бол хурдан шийдвэр гаргах боломжтой. Бидний хэрэглэдэг зүйр үгс яг үүнд зориулагдсан байдаг. Жишээлэхэд "Болсон идээнээс бүү зайл" гэсэн үгээр жишээ авая. Тухайн нөхцөл байдлаас шалтгаалан хоолоо идээд гарах уу идэлгүй яаралтай гарах уу гэсэн шийдвэр гаргах асуудал байнга тулгардаг гэж бодьё. Өмнөх статистикуудыг харж байхад магадгүй 55%-ийн магадлалтайгаар хоолоо идээд гарах нь илүү үр дүнтэй байсан тул энэ үг гарсан хэрэг. Тиймээс бид үр дүн нь 55% магадлалтай байхад хангалттай энгийн зүйл дээр энэ статистикийг ашиглаад "Болсон идээнээс бүү зайл гэж хэлээд" толгойгоо зовоолгүй хурдан шийдвэр гаргах боломжтой. Харин үр дүн нь 55% аас өндөр магадлал шаардах эсвэл танд хангалттай бодох цаг хугацаа байгаа бол тарихаа ажиллуулж шийдэх нь илүү үр дүнд хүрэх юм.

Нухацтай шийдвэр гэж юу вэ?
Хуриулт нь тодорхойгүй асуултыг хариулах цорын ганц арга бол хариу нь тодорхой өөр бодлогуудын логик нэгдэл болгож задлах явдал юм. Үүнд мэдээж задлах аргачлал нь юу байв? Мөн хариу нь тодорхой бодлогууд нь ямар хэлбэртэй байна вэ? гэсэн маш чухал хоёр асуулт гарч ирнэ. Энэ процессыг яаж хийж байгаагаар нь хүнийг сайн, муу, ухаантай, ухаан муутай гэж ангилаж болно.

Логик задаргаа
Логик задаргааг гарцаагүй үнэн зөв хийх цорын ганц арга хүн төрөлхтөн ашиглаж ирсэн бөгөөд үүнийг математик эсвэл логик гэнэ гэнэ. Хэрэв таний хийж байгаа бодлогын задаргаанд математик тайлбар байхгүй бол үүнийг хүн төрөлхтөн хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй зүйл юм. Хүн төрөлхтнийг өдий хүртэл урагшлуулж ирсэн цорын ганц ухаан математик логик бөгөөд физик, хими, компютер бүхий л science зөвхөн үүн дээр сурилдаг. Миний хувьд математик логик бол хүлээн зөвшөөрөгдсөн цорын ганц ухаан юм. Хүмүүс ухаан гэж зүйлийг өөр зүйлтэй андуурах нь бий. Хар ухаан, зөн ухаан гэх мэтээр нэрлэсэн ч байдаг. Гэхдээ эдгээр нь ухаан биш бөгөөд үүнийг "Таах", "Ажиглах" "Азаа турших" болон "Гөрдөх" зэрэг үйлдлийн аль нэг гэж ойлгож болно. Логикийн задаргаа хэр сайн хийж чадаж байгаагаар ухааныг хэмжихээс өөр аргагүй юм.

Суурь axiom
Та ямар нэгэн шийдвэр гаргахын тулд тулгарсан complex бодлого дээрээ математик логик задаргаа хийсээр та өөрөө хариуг нь мэдэх маш энгийн зүйлсийн нэгдэл хэлбэртэй болголоо гэж бодоё. Харин энэ энгийн зүйлс юу байх ёстой вэ? Математикт энэ суурь ухагдхуунуудыг axiom гэж нэрлэнэ. Математикийн хувьд Axiom үнэн худлаа нь тийм ч чухал биш байдаг. Хоорондоо харшлахгүй axiom-уудад задлаж болж байгаа нь хамгийн чухал бөгөөд эдгээр axiom-ийн хүрээнд тухайн бодлого гарцаагүй бодогдсон нь чухал юм.

Тиймээс бидний шийдвэрүүд бодлогыг хэр сайн залдаж чадаж байна гэсэн математик ухаанаас гадна ямар суурь axiom-ууд дээр тухайн хүн суурьлаж байгаагаас гаргах шийдвэрүүд өөрчлөгдөж эхэлнэ. Ямар суурь axiom-уудыг ашиглаж байгаагаар нь хүнийг зөв хүн буруу хүн гэж үнэлэх боломжтой. Үүнийг зүрх сэтгэл, хүмүүжил гэж тайлбарлах нь ч бий.

Гарцаагүй үнэн ба бат бэх байдал
Математикийн гайхамшиг нь хэрэв ixiom үнэн бол түүн дээр математикаар босгосон empire хичнээн complex байх нь хамаагүйгээр мөн гарцаагүй үнэн байдагт оршино. Математикт "бараг үнэн" гэсэн зүйлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй бөгөөд үнэн эсвэл үнэн биш гэж гэж хуваана. Зөвхөн үнэн дээр математик өөрөө оршин тогтноно. Ийнхүү гарцаагүй үнэнд суурилдаг учраас учраас хичнээн complex болж байсан ч хэзээ ч нуран унахгүй бат бөх оршин тогтноно. Тиймээс та бодлогын задаргааг хийсээр axiom хүртэл явах ёстой эсвэл батлагдсан гарцаагүй үнэнд тулах ёстой юм. Харин бидний өдөр тутамдаа суур, ухагдахуун гэж итгэж хэрэглэж ирсэн олон зүйлс (ихэвчлэн зүйр үг хэлбэрээр хэрэглэж ирсэн) нь суурь үнэн биш бөгөөд амьдралын ажиглалтаас гарсан 50%-аас арай илүү магадлалтай статастик үзүүлэлтүүд юм. Эдгээрийг логик задаргаанд ашиглах боломж байхгүй бөгөөд эдгээр дээр суурьласан зүйл complexity өсөх тусам маш эмзэг болж эхэлнэ. Хэрэв маш чухал шийдвэр гаргах явцад математикаас өөр зүйл яриад эхэлвэл тэр тусмаа зүйр үгс хэрэглээд эхэлвэл тэр даруйд нь зохсоох нь зөв юм.

Суурь үнэний эрэлд
Тэгвэл бидний axiom болгон ашиглах боломжтой зүйл юу вэ? Одоогийн байдлаар энэ хэмжээний үнэ цэнэтэй зүйлс хүний DNA бүтэц, элемэнтүүдийн атом бүтэц, бидний тарьхний бүтэц зэрэг юм. Хэрэв та бодлогоо энэ хүртэл задлаж чадаагүй бол дутуу байна гэж бодохоос өөр аргагүй. Одоогоор бидний мэдэх хүний ертөнц эдгээр дээр тогтож байна. Монголчууд бид өөрсдөө нухацтай шийдвэр гаргалгүй бараг 400 жил болсон бөгөөд энэ хугацаанд бидний шийдвэр гаргаж байгаа аргачлал суурь болгон хэрэглэж байгаа ухагдахуун бүхэн маш том гажсан байгааг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй болжээ. Залуус бид эдгээрийг нэг бүрчлэн эргэн харж суурь задаргаануудыг хийж үзэн шинэ эринд бидний зарчим болгох зүйлсээ дахин тодорхойлох ёстой мэт санагдана. Бидний соёл, үнэ цэнэ, итгэл үнэмшилээ дахин эргэж харж хүн төрөлхтний суур үнэнтэй яв цав нийцүүлэх цаг болсон бололтой.

Tuesday, June 27, 2017

Мэдээллийн Технологи ба Хууль Тогтоомж (Солонгос Улсын жишээ)

Мэдээллийн технологтой ямар нэгэн байдлаар холбогдох хуулийн төслүүд маш хурдтай хөгждөг энэ салбарт нэмэр болохоосоо нэрмээс болох нь их. Сүүлийн үед Монголд ч мэдээллийн технологи болон түүнд суурилсан хүмүүсийн харилцааг хуулиар хязгаарлах гэсэн оролдлого гарах болжээ. Сургамж болгох үүднээс мэдээллийн технологийг хуулиар зохицуулах нь ямар их хор уршиг авч ирдэг болохыг тайлбарлаж, өөрийн санаж байгаагаар Солонгос улсын жишээнүүдийг түүвэрлэн бичлээ. Цагтаа мэдээллийн технологоор дэлхийн тэргүүлэгч болж байсан Солонгос улсад энэ салбартай холбогдолтой гарсан хууль бүр хөгжлийг нь хойш татаж байсныг санаж байна.

Нэгдсэн Төлбөр Тооцооны Систем
Олон арван жилийн өмнө Солонгост интернэтээр дамжуулан төлбөр тооцоо хийх болжээ. Мэдээж олон төрлийн үйлчилгээнүүд гарсан хэрэг. Гэтэл үүнийг л хуульчилж дэг журмыг тогтоох нь зөв гэж төрөөс шийджээ. Тухайн үеийн хамгийн дэвшилтэт технологийг сонгож, үүнээс өөр технологи ашиглах нь аюултай тул, өөр технологи хэрэглэж төлбөр тооцоог хийхгүйгээс гадна, шинэ софтверийн хувилбар бүр эрх мэдэлтнүүдийн хяналтаар орж зөвшөөрөгдөж байхаар тогтов.

Тухайн хуулийг цухас тайлбарлавал, тэр үед зах зээлийн 98%-ийг эзлэж байсан Windows дээр, мөн үедээ хамгийн дэвшилтэт технологи болох ActiveX ашиглан, хэн ч тайлах боломжгүй public/private key дээр тулгуурлан хийгдэхээр хуульчлагджээ. Гэтэл хэдхэн жилийн дотор бусад улс орон гар утаснаасаа төлбөр хийж эхлэх нь тэр. Mobile технологийн эрин үе ирж байгаа нь энэ ажээ, гэтэл Солонгос байдаггүй. Гар утсанд windows ч байсангүй, ActiveX ч байсангүй. Мөн удалгүй, хэдхэн жилийн дараа iphone (2007) гарч дэлхийг донсолгов, хөгжүүлэгчид ухаалаг утсанд суурилсан шинэ бизнес моделийг бий болгохоор хошууран орлоо. Харин анхны iphone Солонгост ирж хөгжүүлэгчид дэлхийн тоглоомонд оролцох хүртэл бараг гурван жил зарцуулагдсан юм (2009 оны сүүл). Аргагүйн эрхэнд хуулийн хүрээнээс гадуур төлбөр тооцоонууд хийгдэж. Ерөнхийлөгч нь ард түмнээсээ уучлалт гуйж, гай болсон хуулийг зайлуулах хүртэл олон жил зарцуулагдсан юм. (2014)

Гай үүгээр зогссонгүй, Солонгосын төрийн байгууллагууд activeX-ээс болоод салж чадахгүй, дийлэнх хэсэг нь хэрэглэж байсан window 98-ийг нэг л өдөр Microsoft компани дахиж хэзээ ч update хийхгүй гэдгээ хэлээд хааж орхилоо :)...

Энэ хуулийг сүүлд мэргэжилтнүүд Солонгос улсын хөгжлийг 10 жилээр ухраасан гэж дүнэлт гаргасан байдаг. Хуулийг буцаасны дараа, Солонгост хэрэггүй болсон төлбөрийн системээ Монголд шахах санаатай лобидаад явж байж билээ. Бид сайхан зүйлтэй болох гэж байна гээд телевиз радиогоор баахан ярьсан санагдана.

Газрын Зураг
Солонгост газрын зургийг гадагшаа гаргаж болохгүй гэсэн хууль байдаг ажээ. Дайны үеийн хууль юмдаг уудаа. Энэ хууль нь цаасан болон дижитал газрын зураг аль алинд нь хамаатай. Үүнээс болоод Солонгос улсад газрын зурагтай холбогдолтой үйлчилгээ үзүүлэхэд маш хүндрэлтэй.

Жишээлэхэд газрын зургийг өндөр нарийвчлалтай үзүүлэх боломжгүй байдаг. Гэхдээ мэдээж бүх зүйл зөвхөн .co.kr гэсэн хаяг дээр үйлчилнэ. Харин .com бол Солонгосын хуулиас гадуур байх тул өндөр нарийвчлалтай сансраас авсан зургаар үйлчлэх нь мэдээж. Ингээд зөвхөн Солонгосчууд өөрсдөө үзэх эрхгүй, харин гадаадынхан өндөр нарийвчлалтайгаар үзэх боломжтой газрын зурагтай байдаг.

Алдагдсан Тоглоомын Зах Зээл
Цагтаа Солонгосчууд MMORPG тоглоомын зах зээлийг бүрэн эзэгнэж байлаа. Nexon, NCSoft гээд хүчтэй компаниуд дэлхийд тэргүүлэх болсон юм. Хууль тогтоогчид, тоглоом хүүхдийн хүмүүжилд маш аюултай тул 18 нас хүрээгүй бол өдөрт тоглох цагийг нь хязгаарлаж орой 10 цагаас хойш тоглож болохгүй гэсэн хууль гаргав. Тоглоомын компаниуд зөвхөн иргэний үнэмлэхний дугаараар орж тоглох боломжтой болгон тоглоомуудаа засаж хязгаарлалт хийхээс өөр аргагүй боллоо. NCSoft-д ажилладаг найз маань, орой 10 цаг болох үед хэрэглэгчийн тоо гэнэт багасаад буцаад хэвэндээ ордог, харин хэрэглэгчийн дундаж нас 30 орчим байснаа 10 цагаас хойш 65 болж өсдөг гэж билээ. :) Өвөө эмээ нарын иргэний үнэмлэхний дугаар хамгийн амархан олддог ажээ. Үүнтээ зэрэгцээд Хятадын тоглоомын сайтууд дээр Солонгосчуудын иргэний үнэмлэхний дугаар хэдэн мянгаараа зарагдаж эхлэсэн түүхтэй.

Үүгээр зогссонгүй тоглоомуудыг нас насаар нь ангилах хэрэгтэй бөгөөд үүнийг соёлын яам хийж үнэлгээ өгөхөөр болов. Гэтэл гар утасны тоглоом хоёрхон замаар л хэрэглэгчдэд хүрнэ, iphone appstore эсвэл android playstore. Эдгээр компаниудын аль нь ч өдөрт хэдэн зуугаараа шинээр гарч ирэх толоомуудын үнэлгээг Солонгосын соёлын яамныхантай яриад сууж байхгүй resource байхгүй. Мөн гар утасны тоглоомын хит болох нас дунджаар 1-2 сар, гэтэл соёлын яам үүнийг хянаад хариу ирүүлтэл 6 сар болох ажээ. Apple болон Google компаниуд Солонгост тоглоомын категороо шууд л хааж орхилоо. Ингээд цагтаа мандаж байсан Солонгосын дэсктод тоглоомууд гар утасруу шилжиж чадалгүй дэлхийн зах зээл дээрх өрсөлдөх чадвараа алдсан түүхтэй. NCSoft-д ажилладаг байсан найзууд маань, "Цагтаа Tencent биднээс танай тоглоомыг чинь орчуулж Хятадад гаргая гээд л гуйгаад явдаг байж билээ." гэж санаа алддагсан.

Долгионы Зөвшөөрөл
Галав эртний үед Нокиа гэж компани гар утасны зах зээлийн бараг 90%-ийг эзэлдэг байлаа. Гэтэл Солонгосын хэд хэдэн компани гар утас бүтээх болж богино хугацаанд Нокиагийн зах зээлийг эзэлж эхэлсэн юм. Ингээд Солонгосын компаниуд (Samsung, LG, Pantech) нийлээд зах зээлийн 40%-с дээш хувь хүртэл эзлэж эхэлжээ. Эдгээр гар утасны компаниуд өөрсдөө санаачилсан уу бүү мэд. Ямарч байсан Солонгосын дотоодын зах зээлийг хамгаалах үүднээс долгионы зөвшөөрөлтэй гар утсыг л Солонгос хэрэглэхээр хуульчилжээ. Энэ хуулиас болж анхны iphone Солонгос улсад орж ирэх хүртэл 3 жил зарцуулагдсан юм. Ямар ч глобал компани маш нууцаар үхэн хатан хөгжүүлж байгаа гар утсаа бариад Солонгосын мэдээлэл технологийн яаман дээр гүйж байх сонирхолгүй. Ингээд Солонгос улсад зөвхөн дотоодын утаснууд зарагдах болсноор вакум орчин үүсэж цагтаа мандаж явсан гар утасны компаниуд дэлхийн зах зээл дээрх өрсөлдөх чадвараа алдаж эхэллээ.

Зөвхөн гар утасны компаниудын өрсөлдөх чадвар муудсанаар асуудал дууссангүй. Дэлхий даяар бүх зүйл гар утасруу шилжиж, гар утсаар бүхий л бизнэсүүд явж шинэ залуу технологийн компаниуд гарч ирж байх яг энэ үед. Солонгос улс энэ бүхнээс тас харанхуй хоцорч эхлэв. Солонгос залуус гар утасны програмаа цаашдаа хэнч хэрэглэхгүй 3 өөр үйлдлийн систем дээд бичэхээс гадна. Програм бичээд түүнийгээ аль нэг монипол сүлжээний компанийг царай алдаж байж үнэгүй шахуу өгөхөөс өөр зам байсангүй. Яг энэ үеэс хамгийн их өрсөлдөөнтэй, хамгийн чадварлаг оюутнууд ордог байсан IT, Electronic-ийн ангиудад хүүхдүүд орохоо больсон юм. Цагтаа шилдэг оюутнуудаар тэжээгдэж байсан IT салбарын хамгийн том гарз энэ байлаа. Түүнээс хойш Солонгос улсаас дэлхийн хэмжэний startup төрөн гарахгүй байгаа гол шалтгаан нь яах аргагүй чадварлаг боловсон хүчний дутагдал байсаар байна.

Хэнд ч Зориулагдаагүй Сурталчилгаа

Мэдээллийн технологоор дамжуулан Солонгосын соёлыг гадаадад сурталчлах хэрэгтэй гэж хэн нэгэн үзсэн бөгөөд үүнд засгаас мөнгө гаргаж соёлын яам янз бүрийн веб сайт урлахаар болов. Олон сая доллар зарцуулсан нүсэр төслүүдийн дараа хэдэн сайттай болсон аж. Гай газар дороос гэж, яг үүнтээ зэрэгцээд төрийн хэдэн байгууллага иргэдийн мэдээллийг алдсан асуудал гарлаа. Энэ алдааны гол буруутан нь хайлтын системээр тодрох нь тэр. Хайлтын систэм иргэдийн мэдээллийг хайж олж өгсөн нь буруу юм санж. Ингээд төрийн байгууллагуудын захирамж гарлаа. Төрийн байгууллагууд robot.txt ашиглан бүх мэдээллээ хайлтын систем хэзээч олж болохооргүй тас нууж бай гэж нэг бүрчилсэн заавар гарсан аж. Ингээд л хэдэн жилийн турш нөгөө олон сая доллар зарцуулсан соёлын сурталчилгааны сайтууд нь хэн ч орж үзэлгүй хэвтсэн түүхтэй.

Даргыг Муулагчдыг Барьсан нь
Солонгосын ерөхийлөгч байсан Имёнбагийн үед түүнийг муулсан коммент интернэтээр нэг дүүрлээ. Муухай коммент бичсэн хүмүүсийг барьж хорих нь зүйтэй гэж үзсэн тул комент бичдэг сайт бүхэн заавал иргэний үнэмлэхээр нь баталгаажуулж байх хуулийг батлав. Үүнийг мэдээллийн технологийн компаниуд яаж ч эсэргүүцээд дийлсэнгүй. Энэ хуулийн хүрээнд мэдээллийн технологийн компаниудад байнга цэрэг цагдаа оруулах болов. Үүний үр дүнд Солонгос дахь гадны мэдээллийн технологийн компаниуд хөрөнгө оруулалтаа хумиж эхэлсэн гэж анзаарагддаг юм. Хүчтэй мэдээллийн технологийн компаниуд Солонгосоос жийрхэх болсон шалтгаан нь энэ хууль болон тэр үеийн болчимгүй үйлдлүүд байлаа.

Software Policy Research Institute
Солонгос улс биднийг бодоход мэдээлэл харилцаа холбооны яам гэж тусдаа яамтай бодлого боловсруулж судлах газартай улс юм. Гэсэн хэдий ч гарсан хууль бүр нь гамшиг тариад байдгийн шалтгаан юу бол. Ямар ч байсан эцэст нь тэд хичнээн их балаг тарьснаа ойлгож нэгэн санаа олсон нь софтверийн хууль эрх зүйн судалгааны төв гэж байгууллага байгуулахаар болов.

Анх байгуулагдахдаа нийт судлаачдын 70% нь софтвер инженэрүүд болон софтвер судлаачид, 30% нь хууль эрх зүйн судлаачид байхаар тогтож байсан юм. Ингээд тэд зөвхөн мэдээллийн технологид холбогдох хуулиуд биш бүхий л гарч байгаа хуулиудын софтверийн зах зээлд үзүүлж болох нөлөөллийг судалж мэргэжлийн хяналт тавьж зөвөлгөө өгч байх үүрэгтэйгээр байгуулагдсан юм. Энэ байгууллагын үр дүн ямар байгаа талаар сүүлийн үеийн мэдээллэл байхгүй байна. Мэргэжлийн биш хүмүүс замбараагүй хууль гаргах ямар аюултай болохыг хожимч гэсэн ухаарч засахыг оролдсон нэг алхам байлаа. Хувьдаа үүнийг зөв алхам гэж бодохгүй байгаа ч....

Хууль зохиогчид нь гайгүй бүхнийг нь юу ч үгүй болтол хорлоод байхад л яаж ийгээд өөр нэг зүйл олж хийгээд дэлхийд өрсөлдөөд байдаг Солонгосчууд бас л хоншоортой ард түмэн шүү.

Төгсгөл
Мэдээллийн технологийн салбарт хаа хамаагүй хууль батлагчид байтугай жинхэнэ мэргэжилтнүүд нь ч гурван сарын дараа юу болохыг таах аргагүй. Тиймээс өдөр бүр өөрчлөгдөх технологийг хуулийн өөрчлөлт хэзээ ч гүйцдэггүй ажээ.
Сургамж авч хэрэггүй хууль зохиож улсаа хорлохгүй байхыг хүсье!

Saturday, April 29, 2017

Хиймэл Оюун

Оюун ухаан гэдэг нь орчин тойрноо modeling хийдэг машин юм.

Статистик анализ
10-аад жилийн өмнө, биднийг их сургуульд сурч байх үед хиймэл оюуны салбарт, хамгийн өндөр үр дүн гаргадаг аргачлалууд нь статистик анализ хийдэг аргачлалууд байлаа. Ихэвчлэн PCA [Олон эсвэл бүр төгсгөлгүй хэмжээст огторгуйд өгөдсөн хоёр өөр өнгөтэй цэгүүдийг ямар хавтан дээр буулгавал сайн ялгарах вэ гэсэн бодлого.] төрлийн статистик анализ голчилдог байв. Робот эсвэл object tracking хийсэн судалгаанууд бол HMM-ийн төрөл бүрийн хувилбаруудад суурьлаж байлаа. Арай өндөр түвшний үр дүн гаргах хэрэгцээтэй үед эдгээр дээрээ kernel trick маягийн зүйл хэрэглэнэ.

Үүнээс хойш 10 жилийн дотор хиймэл оюуныг зөвхөн судалгааны байгууллагуудаас гадна жинхэнэ бүтээгдэхүүн гаргадаг хувийн компаниуд судлах болсноор чиглэл үр дүнгийн хувьд ирс өөрчлөлтүүд орж эхэлсэн гэж үзэж болно. Хуучин аргачлалууд ажиллахаа больж эхлэв. Мэдээллийг нэг моделд оруулж бүхэлд нь анализ хийх боломжгүй хэмжээнд хүрчээ. Түүний хажуугаар мэдээллийг зөвхөн бүхэлд нь нэг цул моделд оруулахаас гадна ширхэг нэг бүрчлэн харах нь ч мөн адил чухал болж эхлэв. Энэ өөрчлөлтийн үеийг deep learning гэж нэрлэж байна.

Энэ үеэс гол аргачлал нь Neural Network болж эхлэв, харин robot сулалгаанд Reinforcement learning хамгийн халуун сэдэв болов. Neural Network-нь энэ салбарт огч шинэ зүйл биш боловч урьд нь түүний гол давуу чанар болох scalability тийм ч чухал биш байсан хэрэг. Мөн, хэдийгээр ажиллаад үр дүн гараад байгаа боловч үр дүнгээ нүдэнд үзэгдэж гарт баригдхаар тайлбарлах боломжгүй байлаа. Иймээс 10 жилийн өмнө бол Neural Network дээр хийсэн судалгааг ихэнх газар хүлээж авдагч үгүй байв. Мэдээлэлд бага зэрэг өөрчлөлт ороход үр дүн нь шар өөр зүйл ч гарч магадгүй эсвэл орчин өөрлөгдөхөд буруу ажиллаж эхлэх боложтой юм. Нэг үгээр хэлэхэд neural network scalable боловч сайн боловсруулахад хэцүү эд ажээ.

Орчин үед хэрэглээний програмуудад ашиглагдаж байгаа "neural network" нь хүний тархитай дүйцэхүйц хэмжээнд хүрч байна. Хүний тархи 100B орчим neuron-оос бүтдэг бол зураг таних систем 10B орчим neuron-ийг 100M зургаар training хийж хүнтэй дүйцэхүйц үр дүнд хүрчээ. https://research.googleblog.com/2016/09/show-and-tell-image-captioning-open.html

Neural Network

Neural Network дээр суурьлах болсон гол шалтгаан нь түүний scalability. Олон тархсан компютер ашиглан training хийх боломжтой тул resource л байвал хэмжээ хязгааргүй томосгох боломжтой. Neuron-ий тоо 100B болгоход машин хүнээс илүү болохуу? Хүний тархинд олон өөр өөр төрлийн, арай илүү complex neuron-ууд байдаг ч энэ нь тодорхой тооны simple neuron-оор илэрхийлэх боломжтой. Тиймээс neuron-уудаад зөв сүлжээ үүсгэж сайн training хийж чадвал огт болохгүй гэх зүйлгүй.

Бид хэдийнээс хүний оюун ухаан, шинийг сэтгэн бодох чадварт ямар нэгэн гайхамшигтай зүйл байгаа гэж бодсоор ирсэн. Өдий болтол бид, хүний тархинаас neuron-оос өөр зүйл олж илрүүлээгүй л байна. Тэгвэл энэ neuron гээч тийм гайхалтай эд үү?  Хиймэл оюуныг судлах явцад хүн гэдэг чинь муухан машин юм гэдгийг ойлгох болно. Ердөө энэ 100B гэдэг тоо, ямар агуу том тоо вэ гэдгийг мэдэж авах болно.

Хүн машин хоёрын аль нь лаг вэ?

Бидний хэрэглэж байгаа компютер нь Turing machine юм. Хоёр машины нэг нь нөгөөгөө бүрэн simulation хийж чадаж байвал ижил машин гэж үзнэ. Тун сонирхолтой нь Turing machine болон NN хоёр нь бие биенээ simulation хийх боломжтой юм. Тиймээс хүн машин хоёр ижил чадамжтай гэж хэлж болно. [link] Үүнд бидний тарьханд байгаа neuron-ы параметэрүүд төгсгөлгүй бодит тоон утга авах боломжгүй гэж үзэх хэрэгтэй. [Хорвоо ертөнц өөрөө discrate учраас төгсгөлгүй байх ч боломжгүй юм.] Бие биенээ орлох боломжтой болов ч нэг нь амархан хийх боломжтой зүйлийг нөгөө нь маш их үйлдлээр гүйцэтгэж болох юм. Энэ ч утгаараа Neural Network дээр машины хялбар хийдэг үйлдлийг хийхэд маш их тооцоолол ордог тул NN-ийг үүнд зориулж сайжруулсан хувилбаруудыг бас туршиж үзсэн байдаг. Neural Turing Machine

Дараагийн дугаар хиймэл оюуны одоогийн тулгараад байгаа асуудлуудын талаар хүүрнэе.
Үргэлжлэл бий...



Google Analytics